بررسی تأثیر ورزش بر بهداشت روان سالمندان

مقدمه: سالمندان به علت بازنشستگی و کاهش منبع درآمد، بیش از سایر افراد جامعه در معرض مشکلات مالی و متعاقب آن مشکلات بهداشت روان مانند افسردگی و اضطراب هستند. ورزش سبب بهبود توانایی انعطاف پذیری و تحرک، بهبود عملکرد شناختی و بهبود سازگاری روانی و سازگاری عملکردی شده که می­تواند سهم بسزایی بر کیفیت زندگی سالمندان داشته باشد. هدف: این پژوهش به منظورتعیین تأثیر ورزش بر بهداشت روان سالمندان استان گلستان صورت گرفت. روش کار: در این مطالعه نیمه تجربی طرح سالامون 48 نفر سالمند مراجعه ­کننده به مراکز روزانه سالمندان استان گلستان در سال 1390 به روش در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه کنترل و آزمون تقسیم شدند. سپس هر گروه خود به دو گروه کنترل و مداخله یک و دو 12 نفره تقسیم شدند؛ به طوری که برای کنترل عوامل مداخله گر قبل از شروع پژوهش، از گروه کنترل و مداخله 1 پیش آزمون گرفته شد، در حالی که به گروه کنترل و   مداخله 2 هیچ آزمونی داده نشد. هر دو گروه پرسشنامه­های مشخصات دموگرافیک، بهداشت روان را تکمیل نمودند. گروه مداخله به مدت 16 جلسه، هفته ای 4 بار طی جلسات 25- 15 دقیقه ای در طول روز نرمش و ورزش گروهی را تحت نظر پژوهشگر اجرا می نمودند. ورزش با گرم کردن عضلات با حرکات نرمشی طی 5 دقیقه شروع شده، سپس تمرینات ورزشی اجرا و در انتها برای خنک کردن عضلات دوباره همان حرکات کششی نخستین انجام می شد. نتایج توسط آمار توصیفی و استنباطی (آزمون آنالیز واریانس دوطرفه) تجزیه و تحلیل شدند. نتایج : میانگین سنی شرکت کنندگان در این پژوهش  5/7±71/76 سال بود و 32 درصد واحدهای پژوهش زن و 68 درصد مرد بودند. 56 درصد متأهل و 36 درصد همسر فوت شده و 4 درصد مجرد بودند. نتیجه آزمون آنالیز واریانس دوطرفه باکنترل اثر پیش آزمون در گروه کنترل و مداخله نشان دهنده وجود اختلاف معنی داری بین میانگین نمرات بهداشت روان (004/0p=) بود. طوری که بیشترین میزان بهداشت روان در گروه مداخله 1 با میانگین و انحراف معیار 89/2±57/21 مشاهده شد. بحث و نتیجه ­گیری: فقدان فعالیت بدنی (که یکی از پدیده های زندگی مدرن امروز است) باعث اتلاف و عدم استفاده از نیروهای بالقوه­ای می­شود که برای حفظ تندرستی و آسایش در درون هر فرد سالخورده وجود دارد. ورزش سبب بهبود توانایی انعطاف­ پذیری و تحرک، بهبود عملکرد شناختی و بهبود سازگاری روانی و سازگاری عملکردی می­ شود که سهم بسزایی بر کیفیت زندگی سالمندان دارد که نیل به آن با سایر درمان­ها امکان پذیر نمی­باشد. یافته های پژوهش نشان داد که اجرای برنامه ورزشی منظم باعث افزایش بهداشت روان سالمندان در گروه آزمودنی گردیده است. لذا پیشنهاد می گردد که برنامه­های ورزشی منظم و مناسب برای سالمندان در کنار دیگر برنامه­های مراقبتی آنان گنجانده شود. همچنین به نظر می­رسد که طول مدت و نوع فعالیت در سالمندان باید بر حسب توانایی آن­ها تعیین شده و بهتر است که فعالیت­های مفرح­تری همچون پیاده­ روی­ها و ورزش­های جمعی در مکان های باز در برنامه مراقبتی آنان در سرای سالمندان گنجانده شود. 1، 1* 1)گروه پرستاری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علی آباد کتول، ایران